Συστημική θεραπεία είναι η μέθοδος ψυχοθεραπείας που εστιάζει στις σχέσεις μεταξύ των ατόμων. Βαασικός στόχος είναι να τις βελτιώσει και να επιλύσει προβλήματα ή και συγκρούσεις, που προκύπτουν.
Η συστημική θεραπεία ή συστημική οικογενειακή θεραπεία ή συστημική ψυχοθεραπεία απευθύνεται στο άτομο, στο ζευγάρι, στην οικογένεια ή και σε μια ευρύτερη ομάδα. (π.χ.την τάξη ενός σχολείου, το γραφείο σε κάποια υπηρεσία, κοκ.)
Είτε στην συνεδρία παρευρεθεί ένα άτομο, είτε όλα τα μέλη μιας οικογένειας ή μιας ομάδας, η θεραπευτική μέθοδος παραμένει η ίδια. Όποιον όρο και αν χρησιμοποιήσουμε από τους παραπάνω, ο στόχος παραμένει η βελτίωση των ανθρώπινων σχέσεων. Όταν στην θεραπεία παρευρεθούν όλα τα μέλη μιας οικογένειας ή και ομάδας, τότε τα επιθυμητά αποτελέσματα, δηλαδή οι στόχοι που θα θέσει ο θεραπευόμενος, επιτυγχάνονται πιο γρήγορα.
Το ότι «το σύνολο είναι περισσότερο από το άθροισμα των μερών του», αποτελεί κεντρικό απόφθευγμα στην φιλοσοφία του Αριστοτέλη. Και μετέπειτα έναν από τους ορισμούς της Γενικής Θεωρίας Συστημάτων του Bertalanffy (1968) από όπου και πηγάζει η Συστημική Θεραπεία (Παρίτσης, 2003). Στο «Υπόγειο» ο Ντοστογιέβσκι αναφέρει πως, πολλές φορές ένα συν ένα δεν ισούται με δύο (1864).
Με λίγα λόγια, ο άνθρωπος δεν είναι ποτέ αποκομμένος από το περιβάλλον του και τις κοινωνικές ομάδες στις οποίες ανήκει. Συνεχώς αλληλεπιδρά με το περιβάλλον και τους συνανθρώπους του. Η αλληλεπίδραση αυτή καθώς και, η επίλυση τυχών προβλημάτων, βρίσκεται στο επίκεντρο της συστημικής θεραπείας.
Έτσι η συστημική θεραπεία προσπαθεί να συμπεριλάβει όλη την πολυπλοκότητα της ανθρώπινης ύπαρξης. Όταν οι σχέσεις μεταξύ ενός ζευγαριού, μιας οικογένειας ή μιας ομάδας είναι συνεργατικές, τότε το σύνολο είναι πραγματικά περισσότερο από το άθροισμα των μελών του. Τόσο τα μέλη όσο και η οικογένεια κερδίζουν από την αλληλεπίδραση αυτή και συν-εξελίσσονται. Όταν οι σχέσεις διέπονται από ανταγωνισμό, το ζευγάρι, η οικογένεια και η ομάδα χάνουν. Διότι, το σύνολο που δημιουργούν είναι μικρότερο των δυνατοτήτων τους και αποτυγχάνουν στους στόχους τους.
Κίμων Καλαμάρας