Systemic Therapy

Ένα θέμα που μας απασχολεί τακτικά, είναι ο εργασιακός εκφοβισμός ή αλλιώς, bullying. Και αυτό διότι, ενώ δυστυχώς αποτελεί ένα συχνό φαινόμενο, δεν είναι εύκολο να αποδείξει ο/η παθών-ούσα πως έχει πέσει θύμα εκφοβισμού κατά την εργασία.

Επειδή όλοι μας είμαστε εργαζόμενοι και κατά καιρούς μπορεί να βρεθούμε σε καταστάσεις δυσάρεστες, είναι πολύ καλό να μπορούμε να αναγνωρίσουμε τί εννοούμε, όταν αναφερόμαστε στον εργασιακό bullying.

Ο εργασιακός εκφοβισμός λοιπόν αναφέρεται, όταν ένας εργαζόμενος ή μια συγκεκριμένη ομάδα εργαζόμενων, εκτίθενται σε επιθετική και αρνητική συμπεριφορά για μεγάλο χρονικό διάστημα (Neuman & Baron, 1997) από έναν ή και από μια αριθμητικά μεγαλύτερη ομάδα εργαζόμενων.

Η επιθετική και αρνητική αυτή συμπεριφορά μπορεί να περιλαμβάνει:

• Παρενόχληση
• Κοινωνικό αποκλεισμό
• Προσβολές
• Αρνητική παρέμβαση στην εργασία κάποιου
• Απόκρυψη πληροφοριών για την εργασία

Όσοι δέχονται εκφοβισμό στην εργασία, συνήθως νιώθουν ανήμποροι, και αδυνατούν να προστατέψουν τον εαυτό τους.

Ποιοί συνήθως γίνονται θύματα εργασιακού εκφοβισμού – bullying ;

• Φιλειρηνικοί άνθρωποι που συνήθως έχουν και φιλήσυχους γονείς.
• Όσοι έχουν μάθει να αποφεύγουν να δυσαρεστούν τους άλλους και δεν υπερασπίζονται τον εαυτό τους.
• Τέλος εκείνοι που είναι πάρα πολύ ικανοί επαγγελματίες και έχουν περισσότερα προσόντα από τους συναδέλφους ή και προϊσταμένους τους.

Αξίζει όμως να δούμε και πιο συγκεκριμένα τις μορφές που μπορεί να λάβει ο εργασιακός εκφοβισμός και τους τρόπους με τους οποίους μπορεί να εκδηλωθεί:

1. Κοινωνικές συγκρούσεις που συμβαίνουν μέσα στον εργασιακό χώρο (π.χ. όταν γίνονται περικοπές προσωπικού και υπάρχει έντονος ανταγωνισμός)
2. Κοινωνικοί στρεσογόνοι παράγοντες (αβεβαιότητα στην εργασία, φόρτος εργασίας, μη προβλεπόμενο ωράριο).
3. Πρακτικές αδικίας στην εργασία (ευνοούνται κάποιοι υπάλληλοι περισσότερο από τους άλλους, γίνονται διακρίσεις φύλου, ηλικίας, θρησκευτικών πεποιθήσεων, σεξουαλικής ταυτότητας, άρνηση συμμετοχής σε διαδικασία προαγωγής, παρεμπόδιση εργασιακής εξέλιξης κτλ).
4. Αρνητική κοινωνική συμπεριφορά (Υποτίμηση ικανοτήτων, κοινωνικός αποκλεισμός από συναδέλφους. Διασπορά φημών, ψευδών γεγονότων, “κουτσομπολιό”. Επιθέσεις σε συνάδελφο λόγω του χαρακτήρα του. Επιπλέον, απόκρυψη σημαντικών εργαλείων ή και πληροφοριών σε εργαζόμενο ή σε μερίδα εργαζομένων για να ολοκληρώσουν αξιόπιστα τα εργασιακά τους καθήκοντα).
5. Βίωση συναισθήματος εκφοβισμού στην εργασία (αρνητικά συναισθήματα που νιώθει ο εργαζόμενος και συνιστούν εκφοβισμό στην εργασία).

Δύο επιπλέον μεγάλες κατηγορίες στις οποίες μπορεί να διαχωριστεί ο εργασιακός εκφοβισμός, με σκοπό να αποσαφηνιστεί η έννοια και να αναγνωριστεί όταν συμβαίνει, είναι ο άμεσος και ο έμμεσος εκφοβισμός. 

1. Άμεσος : Αφορά την απευθείας λεκτική ή και φυσική επίθεση, την κακοποίηση και τον κοινωνικό αποκλεισμό.
2. Έμμεσος : Αφορά την απόκρυψη πληροφοριών για τέλεση καθηκόντων ή, και άλλων εταιρικών δραστηριοτήτων, έμμεση υποτίμηση μέσω κακοπροαίρετων σχολίων, καθώς και κάποιες από τις διακρίσεις που προαναφέρθηκαν.

Επιπτώσεις εκφοβισμού στην εργασία

Διόλου αμελητέες είναι και οι επιπτώσεις, του εργασιακού εκφοβισμού, τόσο στο ίδιο το άτομο όσο και στον οικογενειακό του περίγυρο.

Συγκεκριμένα :

• Μπορεί να έχει αρνητικές επιπτώσεις για την υγεία του εργαζόμενου, λόγω αυξημένης έντασης και χρόνιου στρες, που προκαλείται όταν το εργασιακό περιβάλλον είναι εχθρικό.
• Όσοι έχουν δεχθεί εκφοβισμό έχουν μεγαλύτερη πιθανότητα να κάνουν κάποιες απουσίες λόγω ασθένειας
• Όσοι δέχονται εκφοβισμό έχουν χαμηλότερα επίπεδα ικανοποίησης στην εργασία
• Έχουν υψηλά επίπεδα άγχους και που μπορεί να εξελιχθεί σε κατάθλιψη
• Έχουν ροπή να φύγουν/παραιτηθούν από την εργασία

Συμπέρασμα:

Αυτό που είναι σημαντικό να κατανοηθεί είναι πως, οι αρνητικές επιπτώσεις του εργασιακού εκφοβισμού, επηρεάζουν πρωτίστως τα άτομα που πέφτουν θύματα μιας τέτοιας κατάστασης.

Όμως ο αρνητικός αυτός κύκλος, μπορεί να παρασύρει πολλούς περισσότερους. Συγκεκριμένα, τα άτομα που ασκούν αυτού του είδους την ψυχολογική και συναισθηματική πίεση, καθώς και οι υπόλοιποι εργαζόμενοι, αντιλαμβάνονται πως, συνυπάρχουν σε ένα περιβάλλον όπου όλα είναι αποδεκτά. Σε ένα πλαίσιο, όπου κάθε συμπεριφορά επιτρέπεται : ενδεχομένως, να πέσουν θύματα παρόμοιας κατάστασης στο άμεσο μέλλον.

Επιπλέον οι καθημερινές προστριβές, χωρίς σοβαρή αιτία, που δεν συζητιούνται με διάθεση επίλυσης, συντηρούν το διαρκώς αυτό, αυξανόμενο αρνητικό κλίμα. Αυτό οδηγεί σε υπερβολικό στρες και το άτομο αρχίζει να βιώνει την εργασία, σαν μια καθημερινή απειλή. Η σωματική και ψυχική κόπωση που επιφέρει το εχθρικό εργασιακό κλίμα, είναι από τις κύριες αιτίες της αύξησης των αδειών λόγω ασθένειας. Αργότερα, η συσσωρευμένη έντονη δυσαρέσκεια, μπορεί να οδηγήσει ακόμη και σε παραίτηση.

Κύριος υπεύθυνος για την καλλιέργεια και διατήρηση εχθρικού κλίματος, είναι συνήθως ο εργοδότης, ή κάποιος προϊστάμενος, πολλές φορές και λόγω της άγνοιάς του, σχετικά με το τί είναι εκφοβισμός και τί ακριβώς μπορεί να συμβαίνει στις σχέσεις μεταξύ των εργαζομένων.

Αντιθέτως η ενημέρωση, η έγκαιρη παρέμβαση και η μηδενική ανέχεια τέτοιων πρακτικών, μπορεί να φέρει ηρεμία, εμπιστοσύνη. Να προάγει το θετικό κλίμα μεταξύ των εργαζομένων. Κάτι που είναι ωφέλιμο για τον εργοδότη και την υγεία μιας επιχείρησης, και για το εργασιακό πλαίσιο και την αποδοτικότητα της κάθε ομάδας εργασίας, και κατ’ επέκταση, για το κάθε άτομο χωριστά.

Πηγές :

https://www.nhs.uk/mental-ealth/advice-for-life-situations-and-events/support-for-workplace-bullying

McKenna, E. (2008). Business Psychology and Organizational Behaviour. Psychology Press (Fourth Edition).

Steptoe-Warren, G. (2013) Occupational Psychology: An Applied Approach. London:Pearson Education Limited.

Εργασιακός εκφοβισμός μπούλιγκ bullying

Αν σας άρεσε αυτό το άρθρο μπορείτε να διαβάσετε και αυτό: